ΣΟΓΙΑ: Είναι επικίνδυνη για την υγεία μας;

Η κατανάλωση προϊόντων σόγιας παρέχουν οφέλη για την υγεία, αλλά πολλά από αυτά έχουν αποδειχθεί ότι δεν είναι τόσο ευεργετικά, όπως πίστευαν παλαιότερα, σύμφωνα με πολλές πρόσφατες έρευνες. Είναι η σόγια ασφαλής; Τα οφέλη από την κατανάλωση σόγιας υπερτερούν των κινδύνων;

Η δημοτικότητα της σόγιας
Το 1999 η δήλωση που κυκλοφόρησε από το FDA, με ισχυρισμούς για το σημαντικό ρόλο της πρωτεΐνης σόγιας στη μείωση του κινδύνου της στεφανιαίας νόσου ( ΣΝ) επέφερε μεγάλη κατανάλωση σόγιας στις ΗΠΑ ως υγιεινή τροφή.
Το 2000, η American Heart Association (ΑΗΑ) δημοσίευσε μια σειρά επιστημονικών οδηγιών για την πρωτεΐνη της σόγιας και τη στεφανιαία νόσο. Εκείνη την εποχή, το συμπέρασμα ήταν ότι «είναι φρόνιμη η σύσταση τροφών με πρωτεΐνες σόγιας σε μια διατροφή χαμηλή σε κορεσμένα λίπη και χοληστερόλη». Από τότε, πολύ καλά ελεγχόμενες μελέτες για την πρωτεΐνη σόγιας και τη σόγια που προέρχεται από ισοφλαβόνες ουσιαστικά προστίθεται στην βάση γνώσεων.
Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες από το 2006 δείχνουν ότι τα καρδιαγγειακά οφέλη της σόγιας μπορεί να έχουν υπερεκτιμηθεί από τις πρώτες μελέτες.
Σόγια- διατροφικά οφέλη
Τα φασόλια σόγιας είναι πλούσια πηγή πρωτεϊνών, συμπεριλαμβανομένων όλων των απαραίτητων αμινοξέων (μοναδική φυτική πηγή). Τα φασόλια σόγιας είναι επίσης πλούσια πηγή ασβεστίου, σιδήρου, ψευδαργύρου, φωσφόρου, μαγνησίου, βιταμινών Β, ω- 3 λιπαρών οξέων και φυτικών ινών.
Σόγια -Υγεία
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να καταναλώνουμε σόγια με μέτρο:

• Υπάρχουν περιορισμένες μελέτες που δείχνουν ότι η σόγια βελτιώνει την υγεία των οστών, αφού με την αντικατάσταση της ζωικής πρωτεΐνης με πρωτεΐνη σόγιας μπορούμε να αποφύγουμε την απώλεια ασβεστίου από τα οστά.
• Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η σόγια έχει χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη και γι’αυτό δεν αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα όπως άλλοι υδατάνθρακες.
• Η σόγια μειώνει τη χοληστερόλη του αίματος, όταν συνδυάζεται με μια διατροφή χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη.
• Καταναλώνοντας περισσότερα τρόφιμα υψηλής φυτικής ίνας όπως φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και κατεργασμένα τρόφιμα μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια βάρους.

Σόγια-μήπως όχι και τόσο υγιεινή;

Σύμφωνα με την Επιτροπή Διατροφής της American Heart Association (ΑΗΑ), πρόσφατες κλινικές μελέτες απέτυχαν να επιβεβαιώσουν ότι η πρωτεΐνη της σόγιας έχει κλινικά σημαντικές θετικές επιπτώσεις στην καρδιαγγειακή υγεία. Επιπλέον, δεν έχει τεκμηριωθεί η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια των ισοφλαβονών της σόγιας για την πρόληψη ή τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού, του ενδομητρίου και του προστάτη. Τα στοιχεία από τις κλινικές δοκιμές είναι πολύ λίγα και υπάρχουν επιφυλάξεις όσον αφορά τις πιθανές δυσμενείς επιπτώσεις. Για το λόγο αυτό, η χρήση συμπληρωμάτων ισοφλαβονών στα τρόφιμα ή σε φάρμακα δεν συνιστάται πλέον από την ΑΗΑ.
Τα προϊόντα σόγιας, όπως τα φρέσκα ή κατεψυγμένα φασόλια σόγιας (edamame),το tofu, τα καρύδια σόγιας, και τα μπιφτέκια σόγιας μπορούν να είναι ευεργετικά για την υγεία της καρδιάς όταν αντικαθιστούν τρόφιμα όπως τα χάμπουργκερ, το τυρί και άλλες πηγές κορεσμένου λίπους από τη διατροφή. Παρόλα αυτά παρέχουν πολύ μικρό πλεονέκτημα σε σχέση με τις άλλες πλήρεις πρωτεΐνες, όπως ο ορός γάλακτος, η καζεΐνη, το αυγό και τα άπαχα πουλερικά. Πρόσφατες κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση πρωτεΐνης σόγιας σε σχέση με άλλες πρωτεΐνες, όπως εκείνων που προέρχονται από το γάλα ή το κρέας, μπορεί να μειώσει την ολική και την κακή  LDL-χοληστερόλη. Ωστόσο οι ίδιες μελέτες δείχνουν ότι 25 γραμμάρια πρωτεΐνης σόγιας καθημερινά στη διατροφή είναι απαραίτητα για να υπάρξει μια σημαντική μείωση της χοληστερόλης.
Στοιχεία που πρέπει να εξετάζετε όταν επιλέγετε τη σόγια ως πηγή πρωτεΐνης:

• Η σόγια περιέχει μια ομάδα αναστολέων της πρωτεάσης που μπορεί να εμποδίσουν την πέψη των πρωτεϊνών με την παρεμπόδιση της δραστηριότητας των δύο σημαντικών ενζύμων, θρυψίνη και χυμοθρυψίνη. Οι αναστολείς της πρωτεάσης εμποδίζουν την επικοινωνία των κυττάρων, το μεταβολισμό των πρωτεϊνών και την ανάπτυξη των κυττάρων και μπορεί να εμποδίσουν τη φυσιολογική ανάπτυξη και τις επιδιορθωτικές λειτουργίες στα παιδιά. Στην αρχή η βιομηχανία σόγιας ισχυρίστηκε ότι οι αναστολείς καταστρέφονταν από το μαγείρεμα, αλλά διαψεύσθηκαν. Έχει αποδειχθεί ότι οι αναστολείς της πρωτεάσης επιβιώνουν κατά το μαγείρεμα και την επεξεργασία σε ένα μικρό αλλά σημαντικό βαθμό.  Μελέτη έχει δείξει ότι αυτή η ενέργεια μπορεί να παράγει ένα αντικαρκινικό αποτέλεσμα παρεμβαίνοντας στην ανάπτυξη και εξάπλωση (μετάσταση) των όγκων.
• Η υπερβολική κατανάλωση σόγιας μπορεί να αναστείλει τις λειτουργίες του εγκεφάλου. Μια μελέτη με Ιάπωνες και Αμερικανούς έδειξε μια ανησυχητική σχέση μεταξύ της κατανάλωσης σόγιας και της γνωστικής δυσλειτουργίας.¹
• Τα τρόφιμα σόγιας μπορεί να περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις σε οξαλικά / οξαλικό οξύ, που μπορούν να συμπλοκοποιηθούν με το ασβέστιο στο αίμα και να σχηματίσουν πέτρες στα νεφρά οξαλικού ασβεστίου σε γενετικά ευαίσθητα άτομα. Μια μελέτη του 2001 έδειξε ότι το ποσό του οξαλικού στα εμπορικά προϊόντα, όπως τόφου, τυρί σόγιας και ποτά σόγιας ξεπερνά τη συνιστώμενη ποσότητα της Αμερικανικής Διαιτητικής Εταιρείας που είναι 10 mg/μερίδα για ασθενείς με πέτρα στα νεφρά, με ορισμένα τρόφιμα να φθάνουν να έχουν μέχρι και 60 φορές υψηλότερη ποσότητα από το προτεινόμενο όριο. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα υψηλότερα επίπεδα οξαλικού στην πρωτεΐνη σόγιας, φτάνουν μέχρι και 638 mg οξαλικού / μερίδα 85 gr. Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα ευρήματα, άτομα με ιστορικό πέτρας πρέπει να περιορίσουν την πρόσληψη σόγιας και άλλες τροφές πλούσιες σε οξαλικό.
• Δύο συστατικά της σόγιας ( genistein και daidzein) έχουν οιστρογονική δράση σε ανθρώπους και ζώα, η οποία μπορεί να εμπεριέχει κινδύνους, ειδικά για τις εγκύους και το έμβρυο.  Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο British Medical Journal, Lancet διαπίστωσε ότι τα βρέφη που τρέφονταν με φόρμουλα σόγιας είχαν επίπεδα φυτοοιστρογόνων που ήταν 13000-22000 φορές υψηλότερα από τις φυσιολογικές συγκεντρώσεις οιστρογόνων στην πρώιμη παιδική ηλικία.² Υψηλές δόσεις των φυτοοιστρογόνων genistein και daidzein έχουν βρεθεί επίσης να επηρεάζουν τη λειτουργία του θυρεοειδή αδένα και ενώ το γεγονός αυτό δεν θα είχε καμία επίδραση σε άτομα που καταναλώνουν μια διατροφή με μεγάλη ποικιλία, άτομα που χρησιμοποιούν τη σόγια ως κύρια πηγή πρωτεϊνών μπορεί να υποφέρουν από τη νόσο του θυρεοειδή .
• Υπάρχουν μελέτες που υποδεικνύουν την ύπαρξη αιτιώδους σχέσης μεταξύ των φυτοοιστρογόνων της σόγιας και της πρόωρης εφηβείας στα κορίτσια και της καθυστερημένης σωματικής ωρίμανσης στα αγόρια.

Τελικά:
Καταναλώνοντας σόγια με μέτρο, ιδιαίτερα αν αντικαταστήσετε το κρέας που είναι πλούσιο σε κορεσμένα λίπη, τα οφέλη μάλλον υπερτερούν των κινδύνων. Ωστόσο, η επιλογή της σόγιας ως βασικό συστατικό της διατροφής δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται από ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού (εγκύους, παιδιά κλπ.)




1.White LR, Petrovitch H, Ross GW, Masaki KH, Hardman J, Nelson J, Davis D, Markesbery W, Brain aging and midlife tofu consumption. J Am Coll Nutr 2000 Apr;19(2):242-55).
2. Soy Infant Formula Could Be Harmful to Infants: Groups Want it Pulled. Nutrition Week, Dec 10, 1999;29(46):1-2).
Ναταλία  Ντελίκου Μπενέτου
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

ΠΗΓΗ